تحلیلی بر اثرات اعتبارات مقاوم‌سازی مسکن روستایی بر کارکرد تولیدی آن (مطالعه موردی: دهستان معجزات، شهرستان زنجان )

در نواحی روستایی، محیط مسکن علاوه بر سکونت، تجلی­گاه شیوه­های زیستی- معیشتی است که همواره با مشکلاتی چون کمبود یا نبود اعتبارات لازم، مقاوم نبودن مساکن روستایی، فرسودگی و وجود برخی کاستی­ها مانند تداخل فضاهای زیستی و معیشتی مواجه بوده است. در طی چند دهه اخیر اعطای اعتبارات مقاوم­سازی مسکن در جهت بهبود کیفیت مساکن روستایی در سطح گسترده­ای اجرا شده است که موجب تحولات و دگرگونی­هایی در عملکرد فضاهای مسکن گردیده است. سؤالاتی که مطرح می‌شود این است که آیا بین دریافت اعتبارات و کارکرد تولیدی مسکن ارتباطی وجود دارد؟ و آیا بین کارکرد تولیدی مسکن و گروه­های شغلی تفاوت معناداری وجود دارد؟ هدف این مقاله بررسی تغییر و تحولاتی است که در نتیجه استفاده از اعتبارات مقاوم‌سازی مسکن بر کارکرد تولیدی مساکن روستایی به‌وجود آمده است. روش تحقیق از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی و از نظر نوع، کاربردی و از نظر روش گردآوری اطلاعات، به‌صورت کتابخانه­ای و میدانی و بهره­گیری از ابزار (پرسشنامه و مصاحبه) روش تجزیه‌ و تحلیل اطلاعات، به‌صورت توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (آزمون T جفت شده و آزمون کروسکال والیس) صورت گرفته است. جامعه آماری تحقیق حاضر 811 خانوار دریافت ‌کننده اعتبارات در دوره زمانی 1392-1384 و در 8 روستای دهستان معجزات شهرستان زنجان می‌باشد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 231 خانوار محاسبه گردید. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد رابطه معناداری میان کارکرد تولیدی مسکن و دریافت اعتبارات مقاوم‌سازی مسکن وجود دارد و میزان کارکرد تولیدی مساکن با آماره t برابر با 6.240 در زمان پس از دریافت اعتبارات کاهش یافته است. همچنین یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که تفاوت معناداری از نظر میانگین رتبه‌ای گروه‌های شغلی وجود دارد و گروه شغلی دامدار و کشاورز بعد از دریافت اعتبارات بیشترین تغییر و کاهش را در کارکرد مساکن خود داشته­اند. با بررسی فضاهای موجود در مساکن روستایی دهستان معجزات، بیشترین فضای مساکن روستایی بعد از اجرای طرح مقاوم‌سازی مسکن و همراه با مدرن شدن مساکن روستایی به تبعیت از سبک و الگوی مسکن شهری به‌دلیل نزدیکی روستاهای مورد مطالعه به شهر زنجان و تغییرات در کمیت و کیفیت فضا مساکن با شدت بیشتری به ‌سوی تغییر کارکرد و گرایش به کارکرد زیستی داشته‌اند.